Название: Armia rzymska od cesarza Galiena do początków bizantyjskiej organizacji temowej
Автор: Robert Grosse
Издательство: Napoleon V
Год: 2012
Формат: pdf
Страниц: 245
Размер: 71.3 Мб
Язык: польский

Minął czas, kiedy w historii wojskowej okresu Cesarstwa dopatrywano się stale postępującego upadku starorzymskich instytucji. Przeciwnie, musimy doszukiwać się w niej dwóch zdecydowanie różnych epok, z których każda miała swój okres rozkwitu i upadku. Początek pierwszego okresu i jednocześnie jego rozkwit wiąże się ściśle z imieniem wielkiego Augusta, a jej pozornie beznadziejny upadek rozpoczyna się wraz ze strasznymi ciosami, które Septymiusz Sewer i jego zwyrodniały syn Karakalla zadali porządkowi organizacyjnemu armii, stworzonemu z takim mozołem przez ich poprzedników. Druga epoka przeżywała swój rozkwit każdorazowo, gdy armie rzymskie pod wodzą kolejnych niezrównanych cesarzy-żołnierzy poczynając od Aureliana, a kończąc na czasach Juliana Apostaty odnosiły zwycięstwa na wszystkich granicach imperium.

Za okres upadku będziemy uznawać, pomimo wszystkich sukcesów militarnych, epokę Justyniana, którego odziały najemne w porównaniu z iliryjsko-germańskimi elitarnymi formacjami Dioklecjana i jego współcesarza, wypadają nader niekorzystnie pod względem jakości i dyscypliny.

Za moment schyłkowy tej epoki upadku przyjąć możemy wydarzenie, które wyryło się głęboko w historii VII wieku po Chr., a mianowicie najazd Arabów. Zmuszony w obliczu tej inwazji cesarz Herakliusz (610-640) zreorganizował cały Wschód według zasad, które już w VI wieku przyjęły się w zagrożonych prowincjach zachodnich. W ten sposób powstała organizacja temowa. W jej wyniku cała administracja, także cywilna, podporządkowana została strukturom wojskowym. Oznaczało to „militaryzm” w najbardziej ekstremalnej formie, a jednocześnie radykalne zerwanie z dioklecjańsko-konstantyńskim porządkiem, którego główną cechą było konsekwentne oddzielanie władzy cywilnej od wojskowej. Organizacja temowa dała początek nowej epoce w historii rzymskiej wojskowości, epoce, która podobnie jak inne miała swój wzlot, rozkwit i upadek. Jej apogeum przypadło za rządów Nikefora Fokasa (963-969), Jana Tzimiskesa (969-976) i Bazylego Bułgarobójcy (976-1025), jej upadek został zaś wywołany buntem biurokracji cywilnej skierowanej przeciwko władzy wojskowej.

Прошло то время, когда в военной истории императорского периода наблюдался неуклонный упадок древнеримских институтов. Напротив, мы должны рассматривать его как две совершенно разные эпохи, каждая из которых имела свой период расцвета и упадка. Начало первой эпохи и одновременно ее расцвет тесно связаны с именем великого Августа, а ее, казалось бы, безнадежный упадок начинается с ужасных ударов, которые Септимий Север и его выродившийся сын Каракалла нанесли организационному строю армии, с таким трудом созданному их предшественниками. Вторая эпоха переживала свой расцвет каждый раз, когда римские армии под руководством сменявших друг друга беспримерных воинов-императоров, начиная с Аврелиана и заканчивая временем Юлиана Отступника, одерживали победы на всех границах империи.

Мы будем считать периодом упадка, несмотря на все военные успехи, эпоху Юстиниана, чьи наемные войска по сравнению с иллирийско-германскими элитными формированиями Диоклетиана и его соправителя выглядят крайне неблагоприятно с точки зрения качества и дисциплины.

Мы можем взять за точку отсчета этой эпохи упадка событие, глубоко запечатленное в истории седьмого века после Рождества Христова, а именно вторжение арабов. Вынужденный противостоять этому вторжению, император Ираклий (610-640) реорганизовал весь Восток в соответствии с принципами, которые уже были приняты в находящихся под угрозой западных провинциях в VI веке. Таким образом, была создана храмовая организация. В результате этого вся администрация, включая гражданскую, была подчинена военным структурам. Это означало "милитаризм" в его самой крайней форме и, в то же время, радикальный разрыв с порядком Диоклетиана-Константиниана, главной чертой которого было последовательное разделение гражданской и военной власти. Темовийская организация положила начало новой эпохе в истории римской армии, эпохе, которая, как и другие, имела свои взлеты, падения и подъемы. Она достигла своего апогея во время правления Никифора Фоки (963-969), Иоанна Цимисхия (969-976) и Василия Булгароида (976-1025), а ее упадок был вызван восстанием гражданской бюрократии против военной власти.